Özür dilemek her ne kadar evrensel bir erdem olarak kabul edilse de Japonlar özür dilemeyi bir sanat haline dönüştürmüş durumdalar. Sadece özür dilerim, affedersin demenin yeterli olmadığı, vücut hareketleriyle de (eğilmek) desteklenmesi ve yeri geldiğinde birkaç özür cümlesinin bir arada kullanılması gerektiği durumlar oluyor. Japonların nasıl özür dilediklerini yazımızda okuyabilirsiniz.
Batılılara göre Japonlar özür dilemeye daha çok vakit ve enerji ayırıyorlar. Bunun sebebi olarak kültürel farklılıkların olması düşünülüyor. Batı dünyası kendi başarısızlıklarını veya hatalarını kabullenmede Japonlar kadar istekli değiller. Eğer yaşanılan problemler mahkemeler tarafından çözülecekse, özür dilemeye her iki taraf yanaşmaz çünkü özür dilemek kişinin başarısızlığını veya hatalarını kabul etmek anlamına geliyor.
Japonya’da Özür Dilemek Bir Erdem
Özür dilemek Japonya’da bir erdem olarak kabul ediliyor. Özür dileyen kişinin başkalarını suçlamak yerine sorumluluğu üstlenmesi anlamına geliyor. Eğer hata yapıldığını düşünen bir Japon ile karşı karşıya kalındığında, ondan özür dilenmesi ve pişman olunduğunun belli edilmesi olayların büyümesini engelleyecektir çünkü genelde böyle bir durumda affetmeye daha istekli olurlar. Eğer dava sayısıyla kıyaslanacak olursa, Japonya’da Amerika Birleşik Devletleri’nden daha az dava açılıyor. Japonlar özür dilerken sık sık eğiliyorlar. Ne kadar üzgün olunursa o kadar eğilmesi gerekiyor.
Japonca’da Özür Dilemek İçin Kullanılan İfadeler
1. Sumimasen
Japonya’da özür dilemek için en sık kullanılan ifadedir. “Suimasen” olarak biraz daha kısaltarak da kullanılabilir. “Sumimasen” birkaç farklı durumda kullanılabilir. Örneğin bir şey talep ederken, teşekkür ederken vs…). Yapılan bir şeyden sonra özür dilendiğinde “Sumimasen deshita” kullanılabilir. Özür dilenen konunun ne olduğuna dikkat edilmelidir.
2. Moushiwake Arimasen ve Shazai
Çok resmî bir ifadedir. Büyüklerinizden veya üstlerinizden özür dilerken kullanılır. “Sumimasen”den daha güçlü bir özür hissi gösterir. Eğer yapılan bir şeyin ardından bu özür ifadesi kullanılacaksa “Moushiwake arimase deshita” denilebilir. Tıpkı “Sumimasen” gibi “Moushiwake arimasen” de minnetralığı ifade etmek için kullanılır. “Moushiwake nai” ile “shazai” ifadelerini iş ile alakalı yazışmalarda da kullanılabilir. Kişinin kendini kötü hissettiği için özür dilediği durumdan daha farklı anlamları vardır. Sadece kibar olmak adına da kullanılabilir.
3. Shitsurei Shimashita
Her ne kadar resmî bir özür dileme ifadesi olsa da “Moushiwake arimasen” kadar duyguları etkili göstermez.
4. Gomennasai
Çok kullanılan bir ifadedir. “Sumimasen”den anlam olarak farkı sadece özür dilmekle sınırlı olmasıdır. Gayriresmî ve çocukça bir havası olduğundan büyüklerden veya üstlerden özür dilerken kullanılması uygun olmaz.
5. Shitsurei
Günlük bir kullanım ifadesi olan “Shitsurei” çoğunlukla erkekler tarafından kullanılır. Pardon, affedersiniz gibi anlamlara gelir.
6. Doumo
Çok günlük bir ifade olarak karşımıza çıkan “Doumo” Türkçedeki teşekkürler, sağol anlamlarına karşılık gelir.
7. Gomen
Çok günlük bir kullanım olan bu ifade sadece yakın arkadaşlar ve aile üyeleri arasında kullanılır. “Gomen ne” veya “Gomen na” (daha çok erkekler için) şeklinde cümle bitirici ekleme de yapılabilir. “Gomennasai” ifadeye biraz daha resmî bir anlam katar.
8. Warui Warui
Bu da günlük bir özür dileme ifadesi olan warui warui “benim hatam” demenin en basit yoludur.
9. Yurushite ve Kanben
Yurushite birinden af dilemek, Kanben merhamet dilemek için kullanılan özür ifadeleridir. Bu iki ifade günlük yaşamda diğer dillerdeki karşılık gelen ifadelerden daha sık kullanılır. Birinden af dilemek meya onun merhametini istemek özellikle Türkçede çok sık kullanılan ifadeler değildir.
10. Owabi
Eski Başbakan Tmiichi Murayama’nın 1995 yılında yaptığı açıklamasında kullanılan bu ifade neredeyse en resmî ifade sayılır. Oldukça büyük pişmanlık içeren bu kelime, o açıklamada Japonya’nın geçmişte yol açtığı zararlardan ve acılardan dolayı özür dilenmesi sırasında kullanıldı.
Minnettarlık Anlamında Kullanılan Özür İfadeleri
Özür ifadeler sadece özür dilemek veya af dilemek için kullanılmazlar. Birine verilen bir hediye veya ona yapılan bir iyilik içinde özür ifadeleri kullanılır. Özür dilemek, teşekkür etmekten daha kibarlık olarak görülür. Örneğin “Osoreirimasu” ve “kyoushukudesu” bu ifadelerdendir. Kullanımınının anlaşılması ve anlamların birbirlerinden ayırt edilmesi zor görünse de bol pratikle bunun üstesinden gelinebilir. Yine de Japonya’da kalıp bu ifadelerle günlük yaşamda karşılaşmak öğrenmenin en hızlı yoludur.
